VINUX – instrukcja instalacji
UWAGA: Poniższa instrukcja dotyczy wersji Vinux 3.0.2 dostępnej do pobrania na naszej witrynie.
Instrukcja instalacji Vinux z dnia 26 czerwca 2012
Uwaga: Kopiowanie instrukcji, upublicznianie jej i rozpowszechnianie jest nie tylko dozwolone, ale wręcz zalecane. Jedynym warunkiem jest zamieszczenie nazwisk jej autorów. Pomóżmy tym, którzy w korzystaniu z komputera i internetu wciąż napotykają zbyt wiele przeszkód.
Instrukcję opracowali:
Bartosz Dydek (niewidomy czytelnik biblioteki)
Tomasz Sieradzki (pracownik biblioteki)
Kontakt: niewidomi@mbpmm.pl
Wprowadzenie:
Zazwyczaj przeskakuje się wstępy, jednak w tym przypadku prosimy, aby przeczytać te kilka zdań.
Nikogo nie namawiamy do nieprzemyślanej zmiany systemu. Linux jest dla tych, którzy wiedzą, jak działa komputer. Ten system niczego nie podpowiada, o wszystkim decydujemy samodzielnie. Jeżeli wiesz jedynie jak włączyć komputer i wejść na Facebook’a, to nie próbuj sił w Linuksie. Spotka cię bowiem wielki zawód. Przed instalacją należy posiadać choćby minimum wiedzy o różnicy pomiędzy Linuksem a Windowsem.
Polecamy stronę: www.ubuntu.pl w celu zapoznania się z informacjami o systemie.
Słowa Linux i Vinux, w niniejszej instrukcji występują zamiennie, ponieważ Vinux to po prostu Linux dla niewidomych.
Część 1 – instalacja Vinux
Strona domowa systemu Vinux: http://vinuxproject.org
Instalacja z pliku Vinux-3.0.2-386.iso (który można pobrać ze strony domowej Vinuxa) lub Vinux-3.0.2-I386_Milvona_Milena_PL.iso
Zalecamy korzystanie z pliku Vinux-3.0.2-I386_Milvona_Milena_PL.iso, w którym to zostały zainstalowane: Milena (polski syntezator mowy), Milena ABC, Milvona, został również skonfigurowany język polski jako domyślny. Jest to opracowana przez nas dystrybucja, która w znacznym stopniu ułatwia uruchomienie odpowiednio skonfigurowanego komputera osobie niewidomej. Korzystając z tej wersji Vinuxa pomijamy proces instalacji powyższych pakietów znacznie ułatwiając osobie niewidomej rozpoczęcie pracy na tym systemie. Wszystkie komunikaty i napisy pojawiające się w poniższej instrukcji po angielsku w naszej dystrybucji są już w języku polskim (oczywiście nie dotyczy to poleceń wpisywanych w konsoli). Instrukcja tworzona była dla domyślnej czyli angielskiej wersji językowej ze strony domowej Vinuxa.
Po pobraniu pliku z obrazem .iso należy utworzyć z niego płytę CD bootowalną czyli taką, z której można uruchomić komputer niezależnie od tego co znajduje się na dysku twardym lub też czy w ogóle posiada on dysk. Informacje na temat wypalania takiej płyty oraz ewentualnie utworzenia pendrive’a dostępne są bardzo obszernie w Internecie
Przykładowo:
http://www.cdrinfo.pl/cdr/porady/howto/index.php?sm=boot
Po uruchomieniu komputera z bootowalnej płyty wybrałem pierwszą, domyślną opcję Live czyli sprawdzenia systemu Vinux bez instalacji na dysku twardym. Opcja ta zostaje uruchomiona automatycznie po 10 sekundach. Po załadowaniu systemu pojawia się pulpit a na nim ikony oraz okienko uruchomionego programu Orca (instrukcja programu Orca tutaj). Niestety obsługa kart dźwięku Vinuxa w tej wersji nie jest powalająca. W zależności od karty jaką posiadamy może okazać się, że dźwięk nie działa w ogóle albo, że działa tylko na tylnym panelu słuchawek (w przypadku komputerów stacjonarnych) albo, że w przypadku laptopów działa tylko na słuchawkach albo, że dźwięk działa tylko głośność w systemie jest wyciszona i trzeba wyłączyć wyciszenie.
W pierwszym przypadku kiedy karta nie jest obsługiwana nic niestety nie zrobimy, nie można w prosty sposób uruchomić Vinuxa z dźwiękiem. W szczególnym przypadku kiedy dźwięk jest wyciszony możemy spróbować usłyszeć Orcę, trzeba w pierwszej kolejności wyłączyć wyciszenie. Oczywiście osoba niewidoma nie jest w stanie sama ocenić, z którym przypadkiem ma do czynienia, musi więc spróbować tak czy inaczej wyłączyć wyciszenie przez uruchomienie programu do zarządzania dźwiękiem.
Wciskamy kombinację klawiszy lewy ALT+F2 a następnie wpisujemy:
gnome-volume-control
i potwierdzamy ENTER.
W ten sposób włączymy program do ustawień dźwiękowych, w którym domyślnie znajdziemy się na suwaku głośności. Teraz trzeba dostać się do zaznaczonego pola wyciszenia. Robimy to przez jednokrotne wciśnięcie
TAB
a następnie wciskamy
SPACJĘ
lub ENTER aby odznaczyć wyciszenie.
Po odznaczeniu tej opcji powinniśmy już usłyszeć pana, który zakomunikuje: „mute – not checked”.
Można teraz zwiększyć głośność przez powrót na suwak, wciskając
SHIFT+TAB
a następnie kilkukrotnie
strzałkę w prawo
w celu przesunięcia suwaka na wyższy poziom. Domyślnie ustawiony jest na język angielski, tak więc wszelkie napisy i komunikaty są właśnie w tym języku (w naszej dystrybucji język polski).
Zajmijmy się zatem instalacją systemu na dysku komputera. Uruchomienie instalatora wywołujemy wyzwalaczem o nazwie „Install Vinux 3.0.2″ lub „Zainstaluj Vinux 3.0.2” (w naszej dystrybucji). Znajduje się on na Pulpicie (wywołanie Pulpitu: lewy ALT+CTRL+D) , ewentualnie w menu systemu (otwierane skrótem klawiaturowym lewy ALT+F1) w System-Administration. Nawigując strzałkami w górę i w dół bądź wpisując litery możemy wskazywać elementy menu. Orca podpowie kiedy element jest rozwijalny przez dodanie słowa „menu”. Po wskazaniu elementu System trzeba wcisnąć strzałkę w prawo aby dostać się do podmenu, dalej tak samo nawigujemy strzałkami w dół lub w górę aby wskazywać poszczególne elementy podmenu.
Instalacja:
Krok 1
Po uruchomieniu instalatora w pierwszym kroku wybieramy język w jakim mają być wyświetlane komunikaty instalatora, z listy wyboru wskazujemy Polski (domyślnie jest English) i wybieramy przycisk Dalej (Orca powie w zależności od obrazu .iso „forward button” lub „forward przycisk”). Mimo że wybraliśmy polski język i część napisów jest już w naszym języku to jednak Orca czyta je nadal w języku angielskim a co ciekawe przyciski posiadające polskie napisy przez Orca czyta nie przetłumaczone. Mamy więc przyciski quit button, back button oraz forward button.
Krok 2
W drugim kroku ustawienia dotyczą regionu i strefy czasowej. Domyślnie ustawiona jest Europa i polska strefa czasowa. Możemy od razu przejść do następnego kroku. Przeskakując Tabem na „forward buton” lub po porostu ENTER aby przejść do następnego kroku.
Krok 3
W trzecim kroku są ustawienia klawiatury – przechodzimy dalej gdyż domyślne ustawienia są prawidłowe dla typowego komputera. W tym kroku ponownie wystarczy wcisnąć ENTER aby przejść do następnego kroku.
Krok 4
Przeczytaj uważnie cały ten krok aby podjąć właściwą decyzję!
W czwartym korku decydujemy, w którym miejscu na dysku twardym chcemy zainstalować Vinuxa.
Warto tu zaznaczyć że po zainstalowaniu Vinux będzie uruchamiał się domyślnie tzn. będzie domyślnym systemem podczas uruchamiania komputera. Oczywiście jest możliwość wyboru systemu podczas uruchamiania ale dla osoby niewidomej może być to trochę trudne. Wyboru systemu dokonujemy przez wskazanie systemu z listy, na której znajduje się kilka wpisów. Pojawia się ona kilka sekund po włączeniu komputera. Sytuacja jest o tyle szczęśliwa, że Vinux widnieje na liście jako pierwszy od góry a zainstalowany wcześniej system (jeśli był zainstalowany) będzie prawdopodobnie na tej liście jako ostatni. Wystarczy po włączeniu komputera trzymać wciśniętą strzałkę do dołu aby z listy został wybrany wcześniej zainstalowany system np. Windows, jeśli nie będziemy niczego wciskać po kilku sekundach nastąpi automatyczne uruchominie systemu Vinux. Kolejność elementów listy można zmieniać za pomocą odpowiedniego programu w Vinux-ie o nazwie „Menedżer uruchamiania” (startupmanager) dostępnego w Menu-System-Administracja.
Komputer na którym instalowałem Vinuxa posiadał zainstalowany system Windows na partycji C oraz posiadał drugą partycję, która w Windowsie była widoczna jako dysk D. Podział dysku to 42GB na dysk C oraz 38GB na dysk D. W momencie instalacji Vinuxa instalator zaproponował aby zainstalować go na drugiej partycji (dysk D) zabierając z jego rozmiaru prawie 19GB. Dodam w tym miejscu że z dysku D nie zginą żadne dane, instalator wykorzystuje tylko wolną przestrzeń tak więc istotnym jest zadbanie o trochę wolnego miejsca na tej partycji, która będzie zajęta przez Vinux.
W moim przypadku po skończonej instalacji z domyślnymi ustawieniami powinno być 42GB na dysku C, 19GB na dysku D oraz 19GB dla Vinuxa.
A więc do dzieła – przypominam: przeczytaj ten punkt do końca a potem podejmij właściwą decyzję .
W tym kroku Orca odczytuje „obszar przewijania” ponieważ domyślnie fokus ustawiony jest na graficznym elemencie – pasku ilustrującym obszary zajmowane przez poszczególne partycje na dysku. Wciskając Tab przejdziemy do domyślnie zaznaczonej opcji. Domyślną opcją jest zainstalowanie systemu obok już istniejącego np. Windowsa w taki sposób aby
w komputerze były dwa systemy. Rozmiar proponowanej przez instalator przestrzeni, którą ma zajmować Vinux można ręcznie zmodyfikować odpowiednim suwakiem ale niestety tylko za pomocą myszki, nie da się przejść na suwak za pomocą klawiatury lub nie jest on przystosowany do obsługi za pomocą klawiatury Jest to drugi widziany przez Orcę „obszar przewijania”. Drugim utrudnieniem jest to że Orca nie odczytuje etykiet tekstowych, z których można odczytać nazwy partycji które rozpoznaje instalator więc nie można być pewnym na której partycji instalator proponuje umieszczenie Vinuxa. Niestety osoba niewidząca musi zdać się na domyślne ustawienia.
Druga opcja to wykorzystanie całego dysku dla Vinuxa (wciskając strzałkę do dołu w momencie gdy fokus jest na opcji: „Instalacja obok siebie…”), spowoduje to w dalszym etapie usunięcie wszystkich danych i zainstalowanego systemu na całym dysku.
Trzecią opcją w tym kroku jest ręczne ustalenie rozmiarów partycji (ponownie strzałka w dół), które ustala się w kolejnym kroku. Nie będę zagłębiał się w tę opcję gdyż wymaga ona pewnej wiedzy na temat partycjonowania, linuxa oraz systemów plików co wykracza poza zakres tej instrukcji. Informacje te można znaleźć na stronie http://start.ubuntu.pl/installing-partitioning.html.
Ja wybrałem domyślną opcję Instalacja obok siebie i przeszedłem do następnego kroku. Jeśli została wybrana opcja instalacji obok siebie pojawi się okienko informacyjne dotyczące wprowadzenia zmian na dysku których nie można już cofnąć! Mówiąc krótko instalator podzieli i przygotuje dysk do instalacji Vinuxa według wybranych przez nas wcześniej ustawień. W okienku tym Orca widzi polskie napisy na przyciskach co fonetycznie brzmi mniej więcej: „dejledż baton” czyli przycisk dalej oraz „dabljuwstex baton” czyli przycisk wstecz. Po wybraniu „dejledż baton” i zatwierdzeniu wyskakuje okienko „proszę czekać” – w tym momencie instalator zmienia rozmiary i ilość partycji. Operacja ta w zależności od wielkości dysku może potrwać kilka, czy nawet kilkanaście minut.
Krok 5
W piątym kroku instalator oczekuje na podanie danych. W pierwszym polu tekstowym wpisujemy imię i nazwisko użytkownika. Po wypełnieniu tego pola automatycznie na jego podstawie wypełnią się inne pola, w których będziemy za chwilę. W drugim polu nazwa użytkownika używana podczas logowania (login), zostało ono automatycznie wypełnione pierwszym wyrazem z pierwszego pola (nazwa użytkownika musi rozpoczynać się małą literą i nie może zawierać polskich znaków). Kolejne pole tekstowe wypełniamy hasłem użytkownika, tu instalator niczego nie wpisał. Warto zaznaczyć, że hasło nie może zostać puste i wymagany jest co najmniej jeden znak czego oczywiście nie polecam. Podczas wpisywania hasła mierzona jest jego siła niestety Orca nie jest w stanie jej odczytać.
Następne pole to potwierdzenie hasła, w którym ponownie wpisujemy hasło. Ostatnim polem jest nazwa komputera, wypełniona automatycznie. Nazwa zaproponowana przez instalator składa się z loginu, myślnika i słowa „desktop” lub „laptop” (w zależności od obrazu .iso). Oczywiście sami decydujemy co ma być tam wpisane. Do nazwy komputera mogą zostać użyte tylko litery, cyfry, myślniki i kroki, przy czym myślnik i kropka nie może znajdować się na początku lub końcu nazwy.
Poniżej tych pól dostępne są trzy opcje związane ze sposobem logowania. Przechodząc Tabem wskakujemy na drugą domyślną opcję: „Wymaganie hasła do zalogowania. Przy tej opcji podczas logowania będziemy musieli podać login i hasło. Jeśli przejdziemy strzałką w górę to znajdziemy się na pierwszej opcji: Automatyczne logowanie. W tym wariancie system uruchomi się i nie pytając o login i hasło załaduje nasz profil i pokaże pulpit. Trzecia opcja: Wymaganie hasła do zalogowania i odszyfrowania katalogu domowego powoduje dodatkowo zabezpieczenie przez szyfrowanie katalogu domowego (katalog home) użytkownika. W tym momencie proponuję zostawić ustawienie domyślne tzn. „Wymaganie hasła do zalogowania” gdyż ułatwi to późniejszą konfigurację. Po zainstalowaniu systemu można oczywiście je zmienić uruchamiając program konfiguracyjny kont użytkowników o nazwie „Użytkownicy i grupy” dostępny w Menu-System-Administracja.
Krok 6
Jeśli na dysku jest już zainstalowany jakiś system to pojawi się dodatkowe okienko dzięki któremu możemy zaimportować dokumenty i ustawienia kont, z systemu tego systemu. Jest tu lista rozwijana z której możemy wybrać interesujące nas opcje. Niestety nie można rozwinąć drzewka i albo zaznaczymy pierwszą opcję wybierając całe drzewko albo nie wybierzemy żadnej opcji, strzałkami góra dół wybieramy zatem, wszystko, albo nic. Jeśli nie interesuje nas importowanie danych przechodzimy do kolejnego kroku.
Krok 7
W ostatnim kroku pojawia się okienko informacyjne z wybranymi przez nas wcześniej ustawieniami. Jest tu również przycisk z ustawieniami zaawansowanymi ale aby instalacja zakończyła się prawidłowo nie zmieniamy żadnych ustawień i przechodzimy dalej. Pojawi się okienko „Instalowanie systemu” i rozpocznie się kopiowanie plików z płyty CD a po kilku minutach instalator poinformuje nas o zakończeniu całego procesu instalacji. W okienku tym mamy do wyboru dwa przyciski – „Kontynuuj” testowanie i domyślny „Uruchom ponownie teraz”. Po zatwierdzeniu Vinux uruchomiony z płyty CD zostanie zamknięty a tacka napędu wysunie się, po wyjęciu płyty należy wcisnąć ENTER aby kontynuować restart komputera.
Część 2 – Konfiguracja Vinux
Wskazówka:
Wysoce niewskazane jest aktualizowanie Vinuxa, ostrzegają przed tym sami jego twórcy, jeśli pojawi się okienko z informacją o dostępnych aktualizacjach należy je zamknąć.
Krok 1 – Pierwsze uruchomienie
Po restarcie Vinux powinien wystartować już z dysku, po załadowaniu systemu Orca powinna nas powitać okienkiem logowania. Niestety zdarzyło mi się również że po instalacji w systemie dźwięk jest wyciszony. Nie pozostaje nic innego jak zalogować się i włączyć dźwięk za pomocą gnome-volume-control jak to robiliśmy wcześniej.
Okienko logowania to lista użytkowników systemu. W tym momencie do wyboru mamy użytkownika którego zdefiniowaliśmy podczas instalacji oraz opcję Other (po wciśnięciu ESC) w celu wprowadzenia za pomocą klawiatury innej nazwy użytkownika. Domyślnie jest wskazany nasz użytkownik więc wystarczy potwierdzić Enter-em. Po wybraniu użytkownika okienko logowania oczekuje wpisania hasła. Nawet jeśli dźwięk jest wyciszony wpisujemy hasło i logujemy się do systemu przez zatwierdzenie ENTER.
Dalsza część instrukcji nie dotyczy osób, które korzystały z pliku Vinux-3.0.2-I386_Milvona_Milena_PL.iso ponieważ na tym etapie powinny mieć już odpowiednio skonfigurowany i działający system .
Gdyby jednak ktoś instalował system z pliku Vinux-3.0.2-386.iso i sam chciał zainstalować Milenę oraz polski język musi wykonać poniższe kroki.
Włączamy dźwięk (jeśli nie działał) a następnie wylogowujemy się aby móc dostać się do paska z dodatkowymi opcjami dostępnymi przy logowaniu.
Na pasku tym są ustawienia języka systemu, układu klawiatury oraz wybór interfejsu graficznego (domyślnie GNOME). Zajmijmy się zmianą języka ponieważ ustawienia klawiatury oraz interfejsu są prawidłowe. Ten pasek pojawia się dopiero po wybraniu użytkownika, tak więc wybieramy użytkownika i zatwierdzamy ENTER.
Chcąc zmienić język trzeba użyć kombinacji lewy ALT+L (skrót od Language). Dostaniemy się do listy języków, Orca przeczyta obecnie ustawiony tzn. English (United Kingdom), pod nim na liście jest opcja Other którą wybieramy i zatwierdzamy Enter. Pojawi się dodatkowe okno z dostępnymi językami, Polski jest jako ostatni więc można użyć przycisku END do wskazania, zatwierdzamy Enter.
Po liście poruszamy się strzałkami w górę i w dół. Uwaga dla szybko piszących: zwolnijcie trochę, bo Orca może się przycinać w tym miejscu. Poczekajcie na komunikat, po dwóch – trzech sekundach na pewno się odezwie.
Poza tym miejcie cierpliwość przy wpisywaniu komend w terminalu. Domyślnie włączone jest w Orce echo przycisku BACKSPACE. Dlatego zalecam dużo spokoju.
Po wybraniu języka powrócimy do okienka logowania, do pola tekstowego w którym musimy wpisać hasło użytkownika. Po wpisaniu hasła zatwierdzamy ENTER. Nastąpi zalogowanie do systemu.
Krok 2 – ustawienia języka c.d.
W tej chwili mamy już ustawiony język polski jako systemowy ale niestety Vinux jeszcze nie do końca stał się całkowicie spolszczony. Część napisów jest po polsku, część nadal po angielsku. Zmieńmy teraz ustawienia Orca aby odczytywane komunikaty były bardziej zbliżone do naszego języka. Polskie napisy odczytywane przez angielskiego lektora są mniej zrozumiałe niż angielskie napisy odczytywane przez polskiego lektora.
Po zalogowaniu pojawia się okienko dotyczące zmiany nazw niektórych katalogów z angielskich na polskie. Chodzi tu o katalogi znajdujące się w katalogu domowym użytkownika: Desktop, Downloads, Templates, Public, Documents, Music, Pictures, Video.Okienko to na razie pomińmy (tym bardziej że Orca go nie widzi), będzie się ono pojawiało za każdym razem przy logowaniu, dopóki nie zdecydujemy się na któryś wariant. Dostępne jest również okienko Orca, które posiada między innymi przycisk Preferences, który wybieramy. Znajdziemy się na pierwszej z ośmiu karcie ustawień – Ogólne, przechodzimy do drugiej karty „Mowa” wciskając strzałkę w prawo. Znajduje się tu sporo ustawień, których nie będę opisywał ponieważ zakładam że użytkownik sam będzie mógł je poznać po skonfigurowaniu systemu. Wciskamy 5 razy TAB aby przechodząc przez listy rozwijane o nazwach: System mowy, Syntezator mowy, Ustawienia głosu dotrzeć do listy Osoba. Domyślne ustawienie to „Domyślny głos programu default (pl)”. Jest to trochę złudny komunikat bo sugeruje polskiego lektora ale w rzeczywistości nadal włączony jest angielski. Wchodzimy więc Enterem w długą rozwijalną listę i wciskamy END aby przeskoczyć na jej koniec. Jedenaście razy wciskamy strzałkę do góry aby wybrać Polish (pl) – zatwierdzamy Enter. Ponieważ na karcie Mowa jest sporo innych ustawień szybciej zatwierdzimy wybrane ustawienia jeśli użyjemy kombinacji SHIFT+TAB aby odszukać przycisk OK. Po zatwierdzeniu słychać pierwszy raz w miarę zrozumiałą polską mowę.
Aby dokończyć ustawienia językowe w systemie wchodzimy w menu do System – Administrations – Języki. Pojawi się okienko informujące nas o tym że system nie ma jeszcze wszystkich informacji dotyczących dostępnych języków i sugeruje aby wykonać aktualizację za pomocą sieci – wybieramy aktualizację danych przyciskiem „Zaktualizuj”. System poprosi nas o wpisanie naszego hasła, wpisujemy i potwierdzamy. Rozpocznie się pobieranie pakietów z internetu, po zakończeniu u mnie pojawił się komunikat o problemie pobrania nowszych plików indeksu ale nie ma to w naszym przypadku wpływu na poprawne działanie systemu. Wybieramy przycisk „Close”
Następnie pojawia się okienko z informacją że obsługa języka nie została zainstalowana w całości, wybieramy przycisk „Zainstaluj”. System pobiera i instaluje kolejne pakiety a następnie informuje nas o zaktualizowaniu listy dostępnych języków. Niestety to okienko jest słabo przygotowane na współpracę z Orcą i nie ma możliwości usłyszeć co się w nim znajduje. Możemy bez obaw wcisnąć ENTER niezależnie od tego gdzie się znajdziemy ponieważ domyślnym przyciskiem jest Close który je zamyka.
Znajdujemy się nadal w programie ustawień językowych.
Odszukujemy przycisk Apply System-Wide wciskając TAB aby ustawić nasz język we wszystkich okienkach i komunikatach systemu – wciskamy ENTER.
Po zatwierdzeniu pojawi się niewidoczne okienko systemowe oczekujące na wpisanie naszego hasła – hasło jest często wymagane przy zmianie ustawień systemowych. Wpisujemy hasło i zatwierdzamy Enter.
Po powrocie do ustawień trzeba wejść na drugą kartę o nazwie Regional Formats aby zmienić ustawienia waluty, daty itp. Aby tam się dostać wciskamy TAB do momentu znalezienia się na przełączniku karty o nazwie Język i wciskamy strzałkę w prawo. Po przełączeniu karty wciskamy TAB aby wejść na rozwijaną listę i wciskamy END wybierając polski język – zatwierdzamy ENTER. Na tej karcie również znajduje się przycisk Aplly System-Wide, odszukujemy go i zatwierdzamy aby zmienić ustawienia w systemie.
Tym razem nie pojawi się już okienko do wpisywania hasła, można więc zamknąć okienko ustawień ALT+F4.
Uruchamiamy jeszcze raz program Języki aby ponownie otrzymać informację że obsługa języka nie została zainstalowana w całości, ponownie wybieramy przycisk Zainstaluj, zostaną pobrane a następnie zainstalowane kolejne pakiety. Instalacja zakończy się bez poinformowania nas i będziemy ponownie w „martwym okienku” które da się zamknąć ENTEREM. Po zakończeniu instalacji wylogowujemy się, po zalogowaniu powinniśmy mieć już wszystkie napisy po polsku – w końcu się udało.
Część 3 – instalacja Mileny
Tu spotkamy się z konsolą, istotą systemu Linux. Polecam zgrać niniejszą instrukcję na pendrive’a w formacie txt w wersji kodowej unicode. To ważne, bo standartowe znaki polskie, proponowane przez Windows, są dla Orki niewidzialne. Należy zatem w notatniku wybrać kodowanie unicode. Jak się kliknie w menu plik na zapisz jako, to po trzykrotnym naciśnięciu tabulatora znajdujemy listę z kodowaniami.
Wspomniałem o konsoli, wpisuje się w niej polecenia. Jeśli otworzycie ten plik pod Linuksem, to będzie można po prostu kopiować polecenia do pola edycji w terminalu.
Tyle słowem wstępu, teraz do dzieła.
Otwieramy menu, wyszukujemy kategorię Internet i uruchamiamy przeglądarkę www za pomocą której pobieramy plik http://tts.polip.com/files/milena-0.2.50.1.tar.gz
zapisując go przykładowo w domyślnym katalogu Downloads
oraz drugi plik z lokalizacji
http://tts.polip.com/files/speechd/spd_ubu.1.tgz
Adresy po prostu wklejamy do paska adresu w Firefoxie, który otwieramy skrótem kontrol + l.
Po pobraniu plików możemy zainstalować Milenę na sposób typowo linuksowy, tzn. po przez terminal, albo w Gnome, czyli na podobieństwo Windowsa. Jeżeli decydujemy się na terminal, to musimy mieć dużo cierpliwości, bo jego udźwiękowienie jest średniej jakości. Aby się nie pomylić możemy podłączyć pendrive’a z tą instrukcją i po prostu kopiować polecenia, można ewentualnie skorzystać z plików przygotowanych przez nas, które zawierają już właściwą konfirgurację i wkleić je w odpowiednie miejsce w systemie.
Teraz uruchamiamy terminal (ALT+F2 i wpisujemy
gnome-terminal
Następnie wpisujemy (każde polecenie należy zatwierdzić ENTER-em)
cd ~/Downloads
– nazwa katalogu Downloads pisana jest dużą literą co w systemie Linux ma znaczenie
tar -xzf milena-0.2.50.1.tar.gz
cd milena-0.2.50.1
./ubuntu_install_milena.sh
po wydaniu ostatniego polecenia system zapyta o hasło użytkownika, wpisujemy je i potwierdzamy ENTER
Uruchomiony instalator pakietów wyświetli dokładne informacje jakie pakiety zostaną zainstalowane, ile zajmą miejsca itd. zapyta nas czy kontynuować instalację – wpisujemy „t” i zatwierdzamy ENTER. Instalator rozpocznie pobieranie plików z internetu a Orca będzie odczytywać wszystkie pojawiające się wiersze których jest dosyć dużo. Nie musimy czekać do końca odczytywania tych wierszy i jak usłyszymy że dysk twardy komputera już nie pracuje to znowu wpisujemy hasło ponieważ system oczekuje na zezwolenie uruchomienia skryptu configme.sh. Po wpisaniu i zatwierdzeniu hasła dysk ponownie będzie pracował co jest oznaką uruchomienia skryptu.
W terminalu wpisujemy tym razem
cd ~/Downloads
tar -xzf spd_ubu.1.tgz
cd spd_ubu
Potem musimy wykonać kilka kroków których nie będę tłumaczył – po prostu trzeba je wykonać.
gedit milena.conf
w otwartym pliku konfiguracyjnym odnajdujemy wpis
MilenaVoicePath
i zmieniamy ścieżkę na
„/usr/share/mbrola/voices/pl1”
i zamykamy plik zapisując zmiany
Dalej w terminalu piszemy
sudo cp milena.conf /etc/speech-dispatcher/modules
– system może poprosić o hasło użytkownika więc podajemy i zatwierdzamy ENTER. Wpisywane przez nas hasło nie będzie w żaden sposób odczytywane czy zamieniane na gwiazdki, efekt będzie taki jakbyśmy w ogóle nie pisali – jest to normalne „zachowanie” systemów Linux.
następnie wpisujemy
cp milena.conf ~/.speech-dispatcher/conf/modules
Dalej w terminalu
sudo cp sd_milena /usr/lib/speech-dispatcher-modules
– system może poprosić o hasło użytkownika więc podajemy i zatwierdzamy.
sudo chmod 755 /usr/lib/speech-dispatcher-modules/sd_milena
Teraz uruchamiamy jako root program gedit w celu zmodyfikowania kolejnego pliku konfiguracyjnego.
W terminalu wpisujemy:
sudo gedit /etc/speech-dispatcher/speechd.conf
– jeśli system poprosi o hasło to wprowadzamy i zatwierdzamy
W otwartym pliku odnajdujemy linię rozpoczynającą się od
AddModule „espeak”
(lepiej zacząć szukać od końca pliku) , kopiujemy cały wiersz i wklejamy pod spodem a następnie zmieniamy wpisy tak aby miały postać
AddModule „milena” „sd_milena” „milena.conf”
Taką samą operację powtarzamy dla pliku w lokalnym katalogu, czyli po zamknięciu pliku wpisujemy w konsoli:
gedit ~/.speech-dispatcher/conf/speechd.conf
Po wylogowaniu się i zalogowaniu w preferencjach programu Orca powinna pojawić się Milena w grupie syntezator mowy, wybieramy ją z listy i zatwierdzamy przyciskiem OK.
Po tej czynności powinniśmy usłyszeć glos Mileny czego wszystkim serdecznie życzymy 🙂
Sugestie, wskazówki czy pytania prosimy wysyłac na adres: niewidomi@mbpmm.pl